Tema: Socijalni faktori u nastanku bolesti zavisnosti.
Govori Prof. dr Aleksandra Dickov, psihijatar.
Projekat podržao Pokrajinski sekretarijat za zdravstvo.
VIDEO
TRANSKRIPCIJA
Pojava da jedan isti čovek ima dva poremećaja ili bolesti se u medicini naziva komorbiditet. Tako i osobe sa mentalnim poremećajima mogu imati još jedan poremećaj u smislu bolesti zavisnosti u kontekstu našeg razgovora. Poznato je da izolovani mentalni poremećaj dovodi do izrazite onesposobljenosti ljudi koji boluju od njih, a samim tim i udruženo dejstvo dva mentalna poremećaja može imati ozbiljnije reperkusije na samu funkcionalnost čoveka.
Procenjuje se da do 20% ljudi iz opšte populacije, u toku svog života ispunjava kriterijume za određeni mentalni poremećaj. Isto tako, do 10% ljudi u toku svog života može iskazati simptome bolesti zavisnosti. Kada posmatramo populaciju zavisnika, ili ljudi koji zloupotrebljavaju psihoaktivne supstance, procenjuje se da do polovine ove populacije ima udruženi mentalni poremećaj. Isto tako, osobe sa mentalnim poremećajem (psihijatrijskim bolestima u užem smislu) u 20% slučajeva imaju komorbidnu bolest zavisnosti.
Ono što je zanimljivo jeste trojaka etiologija, nastanak udružene patologije, odnosno da psihijatrijski poremećaj i bolest zavisnosti mogu nastupiti nezavisno, ali da ipak imaju određene sličnosti, u smislu etioloških faktora – od psihosocijalnih faktora do genetske predispozicije. Isto tako, supstance koje koriste zavisnici ili osobe koje ih zloupotrebljavaju, mogu dovesti do različitih psihijatrijskih poremećaja – anksiozni, psihotični poremećaji, poremećaji raspoloženja, čak i do demencije.
Postoji mogućnost da sam mentalni poremećaj uzrokuje potrebu čoveka da se samoleči, odnosno da koristi određene supstance sa psihoaktivnim svojstvima da bi ublažio simptomatiku svog poremećaja. Često ljudi koriste alkohol da bi poboljšali svoje raspoloženje u kratkom vremenskom periodu. Koriste benzodiazepine u velikim količinama da bi usnili, a to sve mogu biti simptomi mentalnog poremećaja koji treba da se leči.
Ono što je pored toga vrlo značajno, jeste da udruženo postojanje mentalnog poremećaja u užem smislu i bolesti nastali zbog zloupotrebe ili upotrebe psihoaktivnih supstanci dovode do značajnije izražene simptomatike oba mentalna poremećaja kod istog čoveka, zatim do mnogo komplikovanijeg lečenja, češćih hospitalizacija ovakvih pacijenata, do toga da ovakve osobe češće pokušavaju ili izvršavaju suicid, čak i do reperkusije u smislu izvršenja krivičnih dela, koje ima mnogo veću stopu u populaciji koja ima komorbiditet bolesti zavisnosti i drugog mentalnog poremećaja. Najznačije, kako i u opštoj medicini, tako i u psihijatriji, jeste pravovremena dijagnoza i početak lečenja kada simptomi nisu toliko izraženi, jer to pospešuje efikasnost lečenja i dovodi do mogućnosti potpunog oporavka.
Mentalna oboljenja udružena s bolestima zavisnosti mogu da prouzrokuju ozbiljne probleme s nepredvidivim posledicama. Pravovremena dijagnoza i lečenje u početnoj fazi – šansa više za uspeh terapije.